به گزارش قدس آنلاین، این گفت‌وگوها نیازمند رعایت آداب و اصول خاصی است؛ با بررسی گفتگوها و مناظرات حضرت رضا(ع) با پیروان ادیان مختلف می‌توان به سیره الگویی ایشان و آداب گفت‌وگو با ادیان و مکاتب فکری دیگر پی برد. در این راستا آستان قدس رضوی برگزاری همایشی بین‌المللی را با نام «امام رضا(ع) و گفتگوی ادیان» در دستور کار خود قرار داده است.
دکتر محمود واعظی، مشاور ویژه رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، عضو هیئت علمی گروه قرآن و حدیث و رئیس مرکز مطالعات عالی انقلاب اسلامی دانشگاه تهران و دبیر محتوایی بخش بین‌الملل جشنواره امام رضا(ع) و گفت‌وگوی ادیان است.

• بحث را با بیان جایگاه و ضرورت تعامل و گفت‌وگو بین پیروان مذاهب و ادیان مختلف در دین اسلام شروع کنیم ...
 واژه گفت‌وگو که از دو کلمه گفت و گو تشکیل شده، پیشینه‌ای دیرینه ای دارد؛ از روز اول آفرینش انسان، بحث گفت‌وگو با دیگران در زندگی اجتماعی بشر وجود داشته؛ زیرا انسان یک موجود اجتماعی است و همان‌طور که انسان‌ها از نظر چهره و رفتار متفاوت هستند، اندیشه‌هاشان هم متفاوت است. این تفاوت افکار و سلیقه‌ها باعث رشد می‌شود. چیزی که می‌تواند این اندیشه‌های متفاوت را چه در سطح خانوادگی، شهری، استانی، منطقه ای و بین‌المللی به هم پیوند دهد و موجب همگرایی شود گفت‌وگو است.
در اسلام، بحث گفت‌وگو با پیروان ادیان مختلف از همان آغاز مطرح شد. دین اسلام شیوه‌ای از گفت‌وگو را توسط پیامبر رواج داد که عاقل پسند بود.
رسول اکرم(ص) با یهودیان، مسیحیان، زندیق‌ها، مشرکین و خلفا پیوسته گفت‌وگو می‌کردند البته بر طبق آداب و موازین آن‌ها. ایشان در بین همین اعراب جاهلی و به دور از انسانیت، آنچنان رفتار الگویی را آغاز کردند که در نتیجه همین گفتگوها بزرگانی چون ابوذر و مقداد ساخته شد.

• جهان امروز تا چه حد نیازمند گفت‌وگوی ادیان و مذاهب مختلف با یکدیگر است؟
  در جهان پرآشوب امروز بیش از همیشه نیازمند گفت‌وگوهای جدی، عمیق، پایدار و پیوسته با پیروان ادیان مختلف هستیم. در درون امت اسلامی نیز نیازمند تعامل و گفت‌وگو هستیم تا از تفرقه و دوری مذاهب مختلف جلوگیری شود. متاسفانه این بحث در جهان اسلام نه تنها ترویج نشده حتی گاهی توبیخ هم شده؛مثلا در عربستان سعودی چند سال قبل کتابی نوشته شد به نام «حرمه الحوار مع الادیان»، در حالی که در قرآن کریم بارها به گفتگو و تعامل تاکید شده است.
متاسفانه در ادبیات جاهلی جدید، بیش از همیشه گفتگوی مسالمت‌آمیز ادیان و مکاتب فکری با هم، سرکوب شده و مطرح کردن بحث گفتگو بر اساس سیره حضرت رضا(ع) که برگرفته از سنت رسول اکرم(ص)است بیش از همیشه مورد غفلت واقع شده است.

• امام رضا(ع) در عصر خود چه نقشی در شکل گیری گفت‌وگوی ادیان داشتند؟
  در شرایط اجتماعی روزگار امام رضا(ع)، بحث‌های دگر اندیشان بالا گرفته بود؛ از یک سو افکار یونانی، منطقیون و ... با پشتوانه های علمی با ترجمه آثار مختلف به زبان عربی وارد اسلام می‌شود واز سوی دیگر پیروان ادیان و مکاتب فکری مختلف نزد حضرت می آمدند و با ایشان مناظره می‌کردند؛ خوشبختانه چون حضرت شخصیت و جایگاه ویژه اجتماعی در حکومت داشتند و تریبون ولایتعهدی در اختیار ایشان بود، از این گفتگوها و مناظرات به نحو احسن استفاده کردند و توانستند پیام خود را به سراسر دنیا برسانند.

• با توجه به سیره حضرت رضا(ع) گفت‌وگوی ادیان باید بر اساس چه آداب و ضوابطی انجام شود؟
 آداب و کیفیت گفت‌وگو در بین همه ادیان و به صورت جامع‌تر در دین اسلام و سنت پیامبر(ص) طراحی شده است. با بررسی گفتگوها و مناظرات حضرت رضا(ع) با پیروان ادیان مختلف می‌توان به سیره الگویی ایشان در این زمینه پی برد؛ بر اساس این سیره گفتگو با ادیان مختلف اولا باید با حفظ احترام متقابل باشد. دوم اینکه عقل محور باشد و سوم اینکه به راهکارها و خروجی‌های روشن بی‌انجامد.
در گفتگو به جز اخلاقیات یعنی رعایت ادب، حرمت دانی و شخصیت دادن به مخاطب، باید بر مشترکات پافشاری شود تا اختلافات؛ چون طبیعی است که هر دینی با دین دیگر اختلافاتی دارد، ولی می‌شود اختلافات را کنار گذاشت و اشتراکات را پررنگ کرد؛ در واقع هدف از این گفتگوها این است که بتوانیم بر نکات مشترک تاکید کنیم و بر اساس نکات مشترک موارد اختلاف را به حداقل برسانیم. یعنی با استدلال منطقی و قوی، استدلالات ضعیف پس از نقد کنار گذاشته شود.
تاکید می‌کنم که در گفتگو به رسمیت شناختن طرف مقابل بسیار مهم است. بر طبق احادیثی از جلد 9 و 10 کتاب بحارالانوار، پیامبر(ص) با یهودیان با مسالمت و رعایت احترام گفت‌وگو می‌کردند. حضرت علی(ع) می فرمایند: همانطور که زبانت را به خوب صحبت کردن‌ عادت می‌دهی، گوشت را هم عادت بده به خوب گوش دادن. متاسفانه ما معمولا آداب گفت‌وگو را نمی‌دانیم و به دنبال به کرسی نشاندن حرف خود هستیم؛ در نتیجه ما چون آداب گفتگو را یاد نداریم با همکیشان و هم فکران خودمان هم نمیتوانیم به همفکری برسیم.
حضرت رضا با زندیق‌ها و یهودیان  و... گفتگو دارند. اما ما در این زمینه کار نکرده‌ایم؛ طلبه و استاد ما چقدر در این مورد اطلاع دارند؟ یا فریفته جهان غربیم و هیچ از دین نمی دانیم و فقط ظاهر را می‌بینیم و یا غرق درمسائل سنتی هستیم و اصلا به بیرون نگاه نمی کنیم.
حضرت رضا(ع) با عنایت به داشته‌ها و ظرفیت جامعه خودش با جوامع بیرونی ارتباط رسمی برقرار کرده و در جلسات رسمی مناظره شرکت و گفتگو می کردند.

• درباره همایش بین‌المللی امام رضا(ع) و گفتگوی ادیان که بهمن ماه سال جاری توسط  آستان قدس رضوی برگزار می‌شود چه نظری دارید؟
 این همایش انصافا یکی از ابتکارات و نوآوری‌های آستان قدس رضوی است تا سیره برجا مانده از امام رضا(ع) از لای کتاب‌ها بیرون بیاید و به جامعه جهانی عرضه شود. با وجود اهمیت این موضوع، متاسفانه تا کنون در http://qudsonline.ir/این زمینه کار نشده است. نباید حضرت رضا(ع) را فقط به عنوان ضامن آهو و این گونه شعائر بشناسیم، ایشان یک روش الگویی برای حل مشکلات اجتماعی طراحی کردند و به آن ملتزم بودند ولی ما از آن غافل هستیم.
ما نیازمند فرهنگسازی جدی در زمینه گفتگوی ادیان هستیم. آستان قدس رضوی باید سیره الگویی حضرت رضا(ع) را در درجه اول در همه شهرها و مجامع فرهنگی‌ کشورمان و سپس در کشورهای همسایه و جهان اسلام توسعه و ترویج کند. من فکر می‌کنم این همایش آغاز راه و شروع یک فرهنگ سازی است. پس از پایان همایش این مبحث نباید تعطیل شود بلکه باید یک دبیرخانه دائمی برای ترویج اندیشه‌های امام هشتم(ع) در طول سال فعال باشد.
 منبع: آستان نیوز/دلپذیر
انتهای پیام/